Przepisy nie ułatwiają walki z niską emisją

Przepisy nie ułatwiają walki z niską emisją
Fot. Adobe Stock. Data dodania: 20 września 2022

Niska jakość paliw, brak norm dotyczących używanych w domach pieców oraz świadomości mieszkańców i ich trudna sytuacja ekonomiczna to główne powody wielkich kłopotów z niską emisją w Polsce. Jak temu zaradzić?

Normy związane z paliwem wykorzystywanym w transporcie są bardziej rygorystyczne niż te dotyczące paliwa spalanego w domowych piecach.

W byle czym palą byle czym

W piecach domowych pali się często węglem najgorszej jakości. Ekolodzy nazywają go produktem węglopodobnym czy mułem węglowym.

– Brakuje regulacji na poziomie krajowym. To poważne zaniedbanie ministra gospodarki. W efekcie do pieców domowych trafia odpad węglowy, który nigdy nie powinien być w nich spalany. Alarmowaliśmy, wnioskowaliśmy o kontrole w ministerstwie gospodarki, dlaczego nie byliśmy w stanie przyjąć kluczowych regulacji – podkreśla Andrzej Guła, prezes stowarzyszenia Krakowski Alarm Smogowy.

Dodaje, że problem fatalnej jakości powietrza w Polsce nie dotyczy tylko dużych miast. – Miasteczka z powiatu suskiego w zimie mają gorsze powietrze niż Kraków – kontynuuje Guła.

Problemem jest też to, w czym pali się w domach. Mowa o piecach lub kotłach, w których produkcji Polska przoduje. Z tym że na krajowy rynek trafiają te najgorsze i najtańsze, tzw. śmieciuchy czy kopciuchy. Pogłębiają problem niskiej emisji. Nie wszyscy jednak obwiniają wyłącznie producentów kotłów.

– Skoro mogą produkować takie piece i jest na nie popyt, to z tego korzystają – komentuje Marek Sowa, marszałek województwa małopolskiego. – Ale władza publiczna, mając różne narzędzia, nie tylko ustawy, choć normy bardzo by pomogły, może zmusić strony do działań w interesie i ochrony środowiska i branży – dodaje.

Dopłaty do wymiany pieców popularne, ale...

Marszałek podkreśla, że dzięki pieniądzom unijnym, z NFOŚiGW w 7-8 lat będzie można w regionie wymienić ok. 100 tys. kotłów (w ramach programu dopłat). – Dla nas wyzwaniem jest ograniczenie do 2018 r. niskiej emisji o 60-70 proc. – dodaje Sowa.

Ważna jest także właściwa informacja i edukacja społeczeństwa. – Spotkałem się z sytuacjami, że były pretensje do urzędów, że rozdają pieniądze na wymianę pieców. Ale to przecież nie są pieniądze tylko na wymianę pieca w konkretnym domu, ale także na poprawę powietrza, jakim wszyscy oddychają – zauważa Zbigniew Michniowski, prezes Stowarzyszenia Gmin Polska Sieć „Energie Cites”.

Co gorsza, są gminy, w których okazuje się, że pieniądze wydane na programy walki z niską emisją to pieniądze wyrzucone w błoto.

– Niepokoi nas tendencja, którą obserwujemy w niektórych gminach, że ludzie biorący udział w programach z powodów finansowych odłączają się od lepszych kotłów i wracają do starych pieców. Kiedy zakładali nowy piec, tona ekogroszku kosztowała 300-400 zł, teraz 800 zł – alarmuje Andrzej Pilot, prezes Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska w Katowicach.

Pocieszające jest tylko to, że programy ograniczania niskiej emisji nadal cieszą się dużą popularnością.

– Jeśli wielkość tego dofinansowania zależy od jakości kotła, to też przekonuje beneficjentów do zakładania lepszych instalacji. Mimo wszystko potrzebne są kontrole tego, w czym się pali i czym się pali – kontynuuje Andrzej Pilot, dając przykład Niemiec, gdzie kominiarz w trakcie kontroli sprawdza certyfikaty dotyczące kotła i faktury za zakup opału.

Bez kontroli i doradztwa się nie obędzie, bo dane są zatrważające. 80 proc. zanieczyszczeń z nieefektywnego spalania w piecach pochodzi z dwu województw: śląskiego i małopolskiego. 70 proc. mieszkańców mających piece w domu przyznaje się do spalanie śmieci.

Ciepło systemowe najtańsze, jednak nie wszędzie się sprawdza

– Nie stać nas na połowiczne rozwiązania – podkreśla Grzegorz Bednarski, dyrektor Departamentu Rynku i Ciepła spółki Tauron Ciepło. – Nie tylko przepisy muszą zawierać normy, także plany urbanistyczne miasta, koncepcje dotyczące budynków mieszkalnych powinny zawierać kwestie związane z ogrzewaniem. Mamy XXI wiek, a ludzie nie mają grzejników na ścianach i do pieca wrzucają wszystko, co pod ręką – dodaje.

Wprowadzanie wielu rozwiązań utrudnia prawo. Mowa nie tylko o zakazującej opalanie węglem zaskarżonej uchwale krakowskiej rady.

– Jeśli radni chcą w planach miejscowych zawrzeć pewne ograniczenia, wojewoda zarzuca, że te obostrzenia nie mają podstaw prawnych – mówi prezes Michniowski. – W Bielsku-Białej zanieczyszczenia z kotłowni wynoszą ponad 18 proc., zanieczyszczenia komunikacyjne ok. 18 proc. Większość to zanieczyszczenia ponadlokalne, transgraniczne. Problem niskiej emisji trzeba rozwiązywać w skali regionalnej i krajowej, bo indywidualne działania niewiele dadzą – kontynuuje.

Tauron zamierza kompleksowo rozbudowywać sieć ciepłowniczą, ale na przeszkodzie znów stanęły przepisy.

– Prowadzimy szeroką kampanie społeczną o plusach korzystania z ciepła systemowego. Nakazy przyłączania się do sieci ciepłowniczej w nowych budynkach wydały nam się pożądane, ale nowelizacja prawa budowlanego z tego zapisu zrezygnowała. Nie potrafimy sobie odpowiedzieć na pytanie, dlaczego przy nowych budowach zlikwidowano wymóg dostarczenia zaświadczenia o zaopatrzeniu w ciepło – nie kryje zdziwienia dyrektor Bednarski.

– Ciepło systemowe jest najtańsze – potwierdza minister środowiska Maciej Grabowski, dodając, że na działania w ramach IV osi priorytetowej RPO przeznaczonych jest prawie 800 mln euro. A to nie koniec finansowania. Walkę z niską emisją od lat wspiera Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska.

– Oprócz Krajowego Programu Ochrony powietrza mamy kilka innych, jak np. Kawka, których celem jest ograniczanie niskiej emisji – wymienia Małgorzata Skucha, prezes NFOŚIGW. – Nie zapominajmy, że ograniczyć niską emisję można też dzięki wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii – dodaje.

Ale na Śląsku, który górnictwem stoi, odejście od pieców i węgla wydaje się trudne. Zresztą nie tylko na Śląsku.

– Sieci ciepłownicze mogą być budowane w dużych miastach, w miejscowościach o rozdrobnionej strukturze się nie sprawdzą – twierdzi marszałek Sowa i dodaje, że problem z niskiej jakości piecami to domena starego budownictwa. – Tu dofinansowanie publiczne do wymiany pieców musi być kontynuowane, ale z czasem powinno maleć, bo nie możemy w nieskończoność dopłacać do kotłów – dodaje.

Czy jest szansa na zmianę przepisów?

– Przygotowałem zmianę rozporządzenia dotyczącego jakości paliw – mówi Maciej Grabowski, minister środowiska, ale przyznaję, że stanowisko jego resortu różni się od stanowiska Ministerstwa Gospodarki. – Jak zakończy się ten spór, nie umiem powiedzieć – dodaje.

Zdaniem ministra Grabowskiego normy co do jakości paliw będą wpływały pozytywnie także na sektor produkcji węgla. – Cele sektora górniczego i Ministerstwa Środowiska mogą być zbliżone. Przecież marże na paliwie dobrym są wyższe niż na słabym i będzie można dobre paliwo sprzedawać na rynku detalicznym – argumentuje minister Grabowski.

Artykuł powstał na podstawie debaty „Niska emisja”, która odbyła się w ramach VII Europejskiego Kongresu Gospodarczego w Katowicach.
×

DALSZA CZĘŚĆ ARTYKUŁU JEST DOSTĘPNA DLA SUBSKRYBENTÓW STREFY PREMIUM PORTALU WNP.PL

lub poznaj nasze plany abonamentowe i wybierz odpowiedni dla siebie. Nie masz konta? Kliknij i załóż konto!

Zamów newsletter z najciekawszymi i najlepszymi tekstami portalu

Podaj poprawny adres e-mail
W związku z bezpłatną subskrypcją zgadzam się na otrzymywanie na podany adres email informacji handlowych.
Informujemy, że dane przekazane w związku z zamówieniem newslettera będą przetwarzane zgodnie z Polityką Prywatności PTWP Online Sp. z o.o.

Usługa zostanie uruchomiania po kliknięciu w link aktywacyjny przesłany na podany adres email.

W każdej chwili możesz zrezygnować z otrzymywania newslettera i innych informacji.
Musisz zaznaczyć wymaganą zgodę

KOMENTARZE (0)

Do artykułu: Przepisy nie ułatwiają walki z niską emisją

NEWSLETTER

Zamów newsletter z najciekawszymi i najlepszymi tekstami portalu.

Polityka prywatności portali Grupy PTWP

Logowanie

Dla subskrybentów naszych usług (Strefa Premium, newslettery) oraz uczestników konferencji ogranizowanych przez Grupę PTWP

Nie pamiętasz hasła?

Nie masz jeszcze konta? Kliknij i zarejestruj się teraz!