Globalna konsumpcja prądu dynamicznie rośnie. Węgiel niekwestionowanym królem paliw dla energetyki

W 2016 roku globalna konsumpcja energii elektrycznej przez odbiorców końcowych wyniosła blisko 21 tys. TWh i była o 3,2 proc. większa niż rok wcześniej. W skali świata nadal najwięcej prądu produkowane jest z węgla, a jego waga w miksie energetycznym to ok. 38 proc. Na tle świata produkcja energii elektrycznej w Unii Europejskiej (UE-28) jest bardziej „zielona”, mniej węglowa i bardziej atomowa. Polski miks na tle globalnego i unijnego wyróżnia się niskim poziomem dywersyfikacji paliw używanych do wytwarzania prądu. W skali świata w 2016 r. polska produkcja prądu stanowiła ok. 0,65 proc.

W 2016 roku według danych Międzynarodowej Agencji Energetycznej (MAE) globalna konsumpcja energii elektrycznej przez odbiorców końcowych wyniosła prawie 21 tys. TWh i była o 3,2 proc. większa niż rok wcześniej.
Według danych MAE w 2016 roku pierwszych 10 krajów największych konsumentów prądu miało ponad 68-proc. udział w jego globalnym zużyciu , a same Chiny ok. 36,1 proc. (ponad 5 tys. TWh).
Światowa produkcja energii elektrycznej w 2016 roku według danych MAE wyniosła ponad 25 tys. TWh i była o 2,9 proc. większa niż rok wcześniej.
Globalnie nadal najwięcej energii elektrycznej wytwarza się z węgla; według danych MAE w 2016 roku było to około 38,3 proc. światowej produkcji prądu, kolejne pod względem wagi paliwa to gaz - 23,1 proc. i energia wody - 16,6 proc.

Nasza cywilizacja na obecnym etapie rozwoju jest cywilizacją energii elektrycznej. Bez dostępu do tej energii trudno sobie wyobrazić funkcjonowanie współczesnych społeczeństw. Zarazem mimo coraz powszechniejszego wykorzystywania energii elektrycznej nadal miliony ludzi nie mają dostępu do prądu.

Czytaj także: Transformacja polskiej energetyki 2007-17: fakty i liczby

Według danych Międzynarodowej Agencji Energetycznej (International Energy Agency) w 2016 roku po raz pierwszy w historii liczba ludności na świecie bez dostępu do energii elektrycznej spadła poniżej 1,1 miliarda, a od 2000 roku do 2016 roku blisko 1,2 mld osób uzyskało dostęp do energii elektrycznej, z czego około 0,5 mld w Indiach.

Rosnącemu popytowi na energię elektryczną odpowiada wzrost jej produkcji. Światowa konsumpcja i produkcja energii elektrycznej rosną dynamicznie.

Popyt zróżnicowany geograficznie

W 2016 roku według danych MAE globalna konsumpcja energii elektrycznej przez odbiorców końcowych wyniosła 20 863 TWh i była o 3,2 proc. większa niż rok wcześniej, a średnia stopa wzrostu końcowego zużycia energii elektrycznej na świecie w latach 1974-2016 wynosiła 3,3 proc. Nie wszędzie popyt na prąd rośnie jednakowo szybko.

Czytaj również: Konrad Świrski: polski miks energetyczny pełen sprzecznych intencji

W krajach OECD (Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju skupiająca 36 wysoko rozwiniętych państw) w 2016 roku konsumpcja energii elektrycznej przez odbiorców końcowych wyniosła 9 512 TWh i była o 1,4 proc. większa niż w 2015 roku. W OECD za większość wzrostu popytu, licząc od 1974 roku, odpowiadają gospodarstwa domowe i sektor usług komercyjnych oraz publicznych.

W krajach spoza regionu OECD w 2016 roku konsumpcja energii elektrycznej przez odbiorców końcowych wyniosła 11 351 TWh i była o 4,8 proc. większa niż rok wcześniej. Poza OECD wzrost konsumpcji energii elektrycznej jest, chyba można tak powiedzieć, błyskawiczny. W latach 1974-2016, jak podaje MAE, średnia stopa wzrostu końcowego zużycia energii elektrycznej wynosiła tam 5,1 proc., a udział krajów spoza OECD w światowej finalnej konsumpcji energii elektrycznej wzrósł z 27,1 proc. w 1974 r. do 54,4 proc. w 2016 r.

Kolosem konsumpcji prądu są Chiny. Według danych MAE w 2016 roku odbiorcy energii elektrycznej w Chinach zużyli ponad 5 tys. TWh energii, co stanowiło około 36,1 proc. globalnej konsumpcji prądu.
Pierwsza dziesiątka największych finalnych konsumentów energii elektrycznej w 2016 roku (Chiny, USA, Indie, Japonia, Rosja, Niemcy, Korea, Brazylia, Kanada, Francja) zużyła ok. 14 250 TWh energii przy wskazanym już wcześniej globalnym zużyciu 20 863 TWh.

Mimo że Niemcy i Francja są w pierwszej dziesiątce konsumentów prądu za 2016 rok, to cały unijny rynek energii elektrycznej jest relatywnie niewielkim rynkiem. W 2016 roku w UE-28 produkcja energii elektrycznej netto wyniosła około 3100 TWh wobec 3074 TWh rok wcześniej.

Dość zróżnicowana w skali globalnej, nawet tylko w podziale na kraje OECD i pozostałe państwa, jest struktura konsumpcji energii elektrycznej.

W 2016 roku w krajach poza OECD 49,8 proc. konsumpcji energii elektrycznej przypadało na przemysł (OECD - 31,9 proc.), 24 proc. na gospodarstwa domowe (OECD - 31,1 proc.), na sektor usług komercyjnych i komunalnych ok. 13,8 proc. (OECD - 31,8 proc.), na transport 2,1 proc. (OECD - 1,2 proc.), a na innych konsumentów (m.in. rolnictwo, leśnictwo, rybołówstwo ) - 10,2 proc. (OECD - 4 proc.).

W Polsce w 2017 roku krajowe zużycie energii elektrycznej brutto wyniosło 168 139 GWh i zwiększyło się o 2,13 proc. w porównaniu z 2016 r. (dane URE). W Polsce, według informacji podanych w raporcie rocznym PGE za 2017, przemysł odpowiada za około 45 proc. zużycia energii elektrycznej.

Węgiel numerem jeden w produkcji

Według danych MAE w latach 1974-2016 światowa produkcja energii elektrycznej brutto wzrosła z 6 298 TWh do 25 082 TWh, a średnia roczna stopu wzrostu produkcji wynosiła 3,3 proc.

Przy tym produkcja energii elektrycznej na świecie w 2016 roku była o 2,9 proc. większa niż w 2015 roku i jak zauważa MAE, właściwie rośnie nieprzerwanie od 1974 roku, bo wyjątkiem były tylko lata 2008-2009, kiedy kryzys gospodarczy w krajach OECD spowodował spadek globalnej produkcji.

W 2016 r. udział krajów spoza OECD w globalnej produkcji energii elektrycznej wyniósł 56,2 proc. i był dwukrotnie większy niż w 1974 r. (28,0 proc.). Ta zmiana jest odzwierciedleniem wyższej średnio stopy wzrostu produkcji prądu w regionach poza OECD, co ma miejsce od 2000 roku.

Świat nadal rozwija się przede wszystkim dzięki paliwom kopalnym, co jest oczywiście związane z ich olbrzymim zużyciem. Dość może powiedzieć, że w samym 2017 roku według wstępnych danych MAE globalna produkcja węgla kamiennego energetycznego i brunatnego przekroczyła 6,5 mld ton.

W skali globalnej węgiel jest nadal głównym źródłem produkcji energii elektrycznej. W 2016 roku według danych MAE około 38,3 proc. światowej produkcji energii elektrycznej zostało wytworzone w źródłach opalanych węglem, kolejne 23,1 proc. z gazu ziemnego, 16,6 proc. w elektrowniach wodnych , 10,4 proc. w elektrowniach jądrowych, około 5,6 proc. z OZE innych niż energia wody (wiatr, słońce, geotermia i inne), a 3,2 proc. z innych paliw.

W krajach najbardziej gospodarczo rozwiniętych (OECD) struktura paliwowa produkcji energii elektrycznej jest generalnie podobna do struktury globalnej, ale m.in. węgiel ma mniejsze znaczenie, a OZE większe.

W 2017 roku, jak podaje MAE, zaznaczając, że to wstępne dane, w OECD ok. 23,7 proc. energii elektrycznej zostało wyprodukowanych z węgla, 26,8 proc. z gazu ziemnego, 17,7-proc. udział w produkcji miała energetyka jądrowa, 13,3 proc. energetyka wodna, a kolejne 9,6 proc. energii pochodziło z OZE innych niż energia wody i 3,2 proc. z innych paliw.

Na tle świata produkcja energii elektrycznej w Unii Europejskiej (UE-28) jest bardziej „zielona”, mniej węglowa i bardziej atomowa.

Na dużym poziomie ogólności, według danych za 2016 rok z MAE i Eurostatu, na świecie produkcja energii elektrycznych z paliw palnych (m.in. węgiel, gaz, ropa naftowa) stanowiła ok. 67,3 proc. całkowitej produkcji energii elektrycznej brutto, a dla Unii Europejskiej (EU-28) ten wskaźnik wynosił ok. 48,7 proc.

W rozbiciu na poszczególne nośniki energii użyte do produkcji energii elektrycznej w 2016 roku w UE -28 z węgla wyprodukowano niespełna 22 proc. prądu (świat 38,3 proc.), z gazu prawie 20 proc. (świat ponad 23 proc.), z atomu ponad 26 proc. (świat poniżej 11 proc.), a z OZE około 30,4 proc. energii (świat ok. 22,2 proc.).

Przy czym w przypadku OZE trzeba dodać, że zarówno w skali globalnej, jak i w UE nadal duże znaczenie ma produkcja energii elektrycznej z wykorzystaniem energii wody. W skali globalnej w 2016 roku hydroelektrownie, razem z elektrowniami szczytowo-pompowymi, wytworzyły 16,6 proc. prądu, a w UE-28 udział energetyki wodnej w produkcji prądu wyniósł prawie 12 proc.

W skali globalnej produkcja energii elektrycznej brutto w Unii Europejskiej jest stosunkowo niewielka. W 2016 roku wyniosła około 3255,1 TWh, co stanowiło niespełna 13 proc. globalnej produkcji energii elektrycznej. W 2016 roku wzrost produkcji energii elektrycznej brutto był niewielki, w liczbach bezwzględnych wyniósł tylko około 2 TWh, co oznacza, że właściwie pozostał na niezmienionym poziomie.

Polska na tle światowych i europejskich statystyk dotyczących produkcji energii elektrycznej zdecydowanie się wyróżnia, a rzecz w tym, jak łatwo się domyślić, że polski paliwowy miks energetyczny jest ciągle bardzo mało zdywersyfikowany.

Według danych z tegorocznego rządowego Programu dla sektora górnictwa węgla kamiennego w Polsce w 2016 roku w naszym kraju 78 proc. energii elektrycznej zostało wytworzone z węgla (48 proc. z węgla kamiennego i 30 proc. z węgla brunatnego). Pozostałe źródła produkcji prądu miały dużo mniejsze znaczenie (gaz - 5 proc., woda - 2 proc., wiatr - 7 proc., biomasa i biogaz razem – 5 proc., a pozostałe paliwa- 3 proc.).

W Polsce w 2017 roku wolumen krajowej produkcji energii elektrycznej brutto ukształtował się na poziomie wyższym niż w roku poprzednim i wyniósł 165 852 GWh (wzrost o 1,98 proc., dane URE).