Ostatecznie o kształcie rynku mocy rozstrzygnie dopiero tzw. Pakiet zimowy

W decyzji zatwierdzającej polski rynek mocy, Komisja Europejska sama zastrzega, że będzie musiała być ona interpretowana zgodnie z prawodawstwem unijnym, w tym również z aktami, które nie zostały jeszcze uchwalone. KE wspomina wyraźnie o rozporządzeniu elektroenergetycznym procedowanym w ramach Pakietu zimowego i sugeruje, że istniejące mechanizmy mocowe będą musiały zostać dostosowane do ostatecznej wersji tego aktu - mówi Piotr Ciołkowski, radca prawny, partner i lider zespołu regulacyjnego ds. sektora energetycznego w kancelarii CMS.

Polska ustawa o rynku mocy weszła w życie i została zatwierdzona przez KE, ale, jak wskazuje Piotr Ciołkowski z CMS, to regulacje rozporządzenia elektroenergetycznego będą miały wpływ na ostateczny kształt rynku mocy w Polsce.
Ma być one stosowane od 1 stycznia 2020 roku. Ekspert wskazuje, że kluczowe jest, jakie będą przepisy przejściowe.
O rynku mocy i nowych regulacjach dla energetyki będzie szeroko mowa podczas majowego Europejskiego Kongresu Gospodarczego.

Uwagę uczestników krajowego rynku energii zaprząta pytanie, co się stanie z polskim rynkiem mocy. Jaki akt prawny ostatecznie o tym przesądzi?

Piotr Ciołkowski: Podstawowe regulacje dotyczące mechanizmów mocowych będą ujęte w wersji przekształconej rozporządzenia w sprawie wewnętrznego rynku energii elektrycznej (rozporządzenie elektroenergetyczne), która jest obecnie procedowana w ramach tzw. Pakietu Zimowego. Dla energetyki węglowej kluczowy będzie zapewne ostateczny kształt przepisów dotyczących limitu emisyjności (550 g CO2/kWh), który ma być warunkiem udziału w mechanizmach mocowych, a także ewentualne przepisy przejściowe w tym zakresie.

Czytaj także: KE opublikowała decyzję ws. polskiego rynku mocy

Ostatecznego unijnego rozstrzygnięcia jeszcze nie ma, więc powiedzmy, jakie są stanowiska Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej (Rada UE) w sprawie stosowania kryterium emisji 550 g/CO2/kWh, zaczynając od Rady UE.

PC: W grudniu 2017 roku Rada UE przyjęła robocze stanowisko do projektu rozporządzenia elektroenergetycznego, w którym oprócz poziomu 550 gramów CO2 na 1 kWh dodany został jeszcze jeden poziom, czyli 700 kg emisji CO2 rocznie na 1 MW mocy zainstalowanej.

Propozycja ta zakłada, że instalacje niespełniające wskazanych limitów emisyjności, w przypadku których decyzje inwestycyjne zostały podjęte przed wejściem w życie rozporządzenia elektroenergetycznego, mogłyby korzystać ze wsparcia rynku mocy do końca 2030 roku.

Nowe instalacje niespełniające limitów emisyjności, w przypadku których decyzje inwestycyjne zostałyby podjęte po wejściu w życie rozporządzenia elektroenergetycznego, otrzymywałyby wsparcie tylko do końca 2025 roku.

Istotne jest także założenie, że w tych przypadkach, gdzie miałoby obowiązywać wsparcie do 2030 roku, ale wcześniej zawarto kontrakty mocowe na okres nieprzekraczający 5 lat, wsparcie w postaci płatności z rynku mocy niezależnie od poziomów emisji CO2 danej jednostki, pozostanie w mocy na kolejne lata, do chwili wygaśnięcia kontraktu.

Stanowisko Rady UE zawiera niejasny przepis przejściowy mówiący, że wszystkie regulacje dot. rynku mocy powinny pozostawać bez uszczerbku dla decyzji dot. pomocy publicznej podjętych przed wejściem rozporządzenia elektroenergetycznego w życie.

Czytaj również: Europarlament zaproponował bardzo rygorystyczne ramy rynku mocy

Jakie rozwiązania dla rynku mocy proponuje Parlament Europejski, a w tym w zakresie przepisów przejściowych?

PC: Z poziomu Parlamentu Europejskiego za najważniejszy można uznać raport Komisji ITRE dot. projektu rozporządzenia elektroenergetycznego przyjęty w lutym 2018 roku. Propozycja ta zakłada, że instalacje, które rozpoczęły komercyjną eksploatację po dniu wejścia rozporządzenia elektroenergetycznego w życie, będą mogły uczestniczyć w mechanizmach mocowych, tylko jeżeli ich emisyjność będzie niższa niż 550 gramów CO2 na 1 kWh. Pozostałe (istniejące) instalacje mogłyby korzystać ze wsparcia w ramach mechanizmów mocowych przez 5 lat od wejścia rozporządzenia w życie, za wyjątkiem rezerwy strategicznej, w stosunku do której ograniczenie to miałoby nie obowiązywać.

Raport Komisji ITRE przewiduje, że państwa członkowskie stosujące mechanizmy mocowe w dniu wejścia rozporządzenia w życie, będą musiały je dostosować do wymagań rozporządzenia (w tym do przepisów dotyczących limitów emisyjności), co jest zgodne z pierwotną propozycją Komisji Europejskiej.

Skoro mamy ustawę o rynku mocy, która jest realizowana, to jaki wpływ mogą mieć/będą miały ostateczne decyzje dot. kształtu rynku mocy na funkcjonowanie tego mechanizmu w Polsce, a w tym na możliwości wspierania z rynku mocy energetyki węglowej?

PC : Polska ustawa o rynku mocy weszła w życie i została zatwierdzona przez Komisję Europejską jako zgodna z rynkiem wewnętrznym, ale regulacje rozporządzenia elektroenergetycznego będą miały wpływ na ostateczny kształt rynku mocy w Polsce.

Wydaje się, że kluczowe w tym zakresie będą przepisy przejściowe, tj. jaka będzie relacja nowych regulacji do funkcjonujących już mechanizmów mocowych, zatwierdzonych przez Komisję Europejską. Jeżeli w uchwalonym rozporządzeniu elektroenergetycznym znalazłby się przepis przejściowy proponowany przez Radę UE, to możliwa jest nawet interpretacja, że ograniczenia wynikające z tego rozporządzenia nie będą miały zastosowania do naszej ustawy o rynku mocy.

Natomiast, jeżeli ostatecznie uchwalono by przepis przejściowy w wersji proponowanej w Parlamencie Europejskim, to Polska musiałaby dostosować swój rynek mocy do wymagań Pakietu Zimowego.

Powstaje pytanie, jak taka regulacja miałaby się do zasady ochrony praw nabytych i uzasadnionych oczekiwań. Można się zastanawiać, co w takim przypadku stałoby się z zawartymi umowami mocowymi i do kiedy można by takie umowy mocowe zawierać. Na pewno kwestia ta budziłaby wiele wątpliwości wśród beneficjentów rynku mocy.

Należy zauważyć, że w decyzji zatwierdzającej polski rynek mocy, Komisja Europejska sama zastrzega, że decyzja będzie musiała być interpretowana zgodnie z prawodawstwem unijnym, w tym również aktami, które nie zostały jeszcze uchwalone. Komisja wspomina wyraźnie o rozporządzeniu elektroenergetycznym procedowanym w ramach Pakietu Zimowego i sugeruje, że istniejące mechanizmy mocowe będą musiały zostać dostosowane do ostatecznej wersji tego aktu. Widać zatem, że stanowiska Parlamentu Europejskiego i Komisji są zbliżone.

Kiedy spodziewane jest zakończenie prac na rozporządzeniem elektroenergetycznym, w jakim trybie to się odbędzie i kiedy wejdzie w życie?

Piotr Prawda, prawnik w zespole energetycznym w kancelarii CMS: Stanowiska przyjęte przez Parlament Europejski i Radę UE będą teraz negocjowane w celu ustalenia akceptowalnego przez strony ostatecznego kształtu rozporządzenia elektroenergetycznego.

Poglądy Rady UE i Parlamentu Europejskiego są w wielu kluczowych kwestiach rozbieżne. Stanowisko Rady UE jest na pewno bliższe polityce polskiego rządu dotyczącej zakresu wspierania energetyki węglowej mechanizmami rynku mocy niż stanowisko Parlamentu Europejskiego. Kompromis zostanie najprawdopodobniej osiągnięty w ramach tzw. trilogu, czyli procedury pojednawczej, w której uczestniczą Parlament Europejski, Rada UE i Komisja Europejska.

Trudno ocenić, kiedy poznamy ostateczny kształt rozporządzenia elektroenergetycznego. Prawdopodobny termin to przełom 2018 i 2019 roku, ale to oczywiście jedynie spekulacja, gdyż nie da się z góry przewidzieć tempa negocjacji i prac legislacyjnych. Rozporządzenie elektroenergetyczne wejdzie w życie 20 dni po jego publikacji dzienniku urzędowym, ale ma ono być stosowane od 1 stycznia 2020 roku.

Sprawy rynku mocy będą 15 maja br. tematem sesji "Europejska energetyka - najważniejsze regulacje" podczas Europejskiego Kongresu Gospodarczego. Poznaj agendę wydarzenia