Wiceminister środowiska Bernard Błaszczyk o gospodarce odpadami i możliwych unijnych karach

Wiceminister środowiska Bernard Błaszczyk o gospodarce odpadami i możliwych unijnych karach
Fot. Adobe Stock. Data dodania: 20 września 2022

- Ewentualne kary nakładane za niewywiązanie się z przedakcesyjnych zobowiązań ograniczenia odpadów zostaną nałożone na Polskę, a nie bezpośrednio na gminy - mówi Bernard Błaszczyk podsekretarz stanu w Ministerstwie Środowiska.

- Panie ministrze jaki jest aktualny stan prac nad ustawami regulującymi obowiązki samorządów, czy proponowane zmiany uwzględniają oczekiwania samorządów – przeniesienie własności odpadów na gminy, jakie zmiany rząd zaproponował i dlaczego?

- Należy stwierdzić, iż obecne przepisy prawne nie zapewniają w wystarczający sposób realizacji zadań nałożonych na podmioty biorące udział w systemie gospodarowania odpadami komunalnymi, dotyczy to również gmin.

Obecnie resort środowiska pracuje nad zmianą przepisów regulujących kwestie dotyczące zagospodarowania odpadów komunalnych. Projektowane zmiany zostały ujęte w projekcie założeń do projektu ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz o zmianie niektórych innych ustaw, w którym zakłada się wprowadzenie mechanizmów kontroli zarówno właścicieli nieruchomości, podmiotów odbierających odpady komunalne, ale także gmin.

Jednocześnie, proponuje się, aby w drodze rozporządzenia wyznaczyć poziomy odzysku i recyklingu oraz redukcji masy odpadów ulegających biodegradacji, które gminy będą obowiązane corocznie osiągać. Zakłada się również wprowadzenie szeregu administracyjnych kar pieniężnych za brak realizacji zadań nałożonych na poszczególne podmioty biorące udział w systemie gospodarki odpadami komunalnymi.

Najistotniejszym z proponowanych w projekcie założeń rozwiązań jest możliwość przejęcia gospodarowania odpadami komunalnymi przez gminę w drodze uchwały i wprowadzenie obowiązku opłaty uiszczanej przez mieszkańców. Pozostawiono również możliwość dotychczasowego sposobu gospodarowania odpadami polegającą na zawieraniu umów przez właścicieli nieruchomości z przedsiębiorcami odbierającymi odpady komunalne, jednocześnie zobowiązując gminę do zapewnienia uzyskania określonych poziomów odzysku i recyklingu.

Istotny dla utrzymania konkurencji na rynku jest fakt, że w przypadku gmin, które w drodze uchwały podejmą decyzję o przejęciu gospodarki odpadami dano możliwość pozostawienia dotychczasowego systemu zawierania umów z odbierającymi odpady komunalne przez przedsiębiorców prowadzących na terenie gminy działalności gospodarczą wytwarzających odpady komunalne. W każdym z ww. przypadków strumień zmieszanych i tzw. zielonych odpadów będzie kierowany do wskazanej instalacji funkcjonującej w ramach zakładów zagospodarowania odpadów w regionie, bez względu na formę ich własności.

Przyjęcie proponowanych w przedmiotowym projekcie założeń rozwiązań powinno przyczynić się do uszczelnienia systemu gospodarowania odpadami komunalnymi, wyeliminowania dzikich wysypisk, a także stworzenia systemu, który będzie opierał się na monitorowaniu i kontroli wszystkich podmiotów biorących udział w systemie.

Obecnie projekt założeń do projektu ustawy zmieniającej ustawę o utrzymaniu czystości i porządku w gminach po wprowadzeniu uwag innych resortów, które zostały zgłoszone podczas uzgodnień międzyresortowych, został przekazany pod obrady komitetu stałego Rady Ministrów.

- Jakich działań oczekuje od nas w dziedzinie gospodarki odpadami Unia Europejska, do kiedy mamy czas na te działania i co nas czeka jeśli tych oczekiwań nie spełnimy? Kto będzie płacił kary, rząd czy samorządy?

- Polska jako kraj członkowski UE, zobowiązana została przepisami dyrektywy Parlamentu Europejskiego w sprawie odpadów do zapewnienia wysokiego poziomu ochrony zdrowia ludzi i środowiska przed szkodliwymi skutkami spowodowanymi przez działania z zakresu gospodarowania odpadami, poprawy skuteczności gospodarowania odpadami, zachowania zasobów naturalnych, zapewnienia odpowiedniego unieszkodliwiania oraz odzysku odpadów oraz ograniczenia wytwarzania odpadów.

Do 2015 r. należy wprowadzić selektywne zbieranie odpadów przynajmniej takich jak papier, metal, tworzywa sztuczne i szkło, do 2020 r. ponowne wykorzystanie i recykling tych odpadów, pochodzących z gospodarstw domowych i w miarę możliwości z innych źródeł, pod warunkiem, że te strumienie odpadów są podobne do odpadów pochodzących z gospodarstw domowych, powinna osiągnąć minimum 50%.

Oprócz tego do 2020 r. ponowne wykorzystanie, recykling i inne sposoby odzyskiwania materiałów, w odniesieniu do innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych, powinno osiągnąć minimum 70% ilości wytworzonych odpadów.

Oczywiście przepisy dyrektywy 2008/98/WE muszą być transponowane do prawa polskiego tak aby określić ramy prawne odzwierciedlające warunki krajowe i zapewnić osiągnięcie powyższych celów w zaplanowanym terminie. Polska, jak i inne kraje członkowskie UE, mają wyznaczony termin transpozycji przepisów dyrektywy do 12 grudnia 2010 r. W tym celu przygotowywany jest projekt nowej ustawy o odpadach – na podstawie zatwierdzonych przez Radę Ministrów w dniu 8 lipca tego roku założeń.

Ponadto również z przepisów dyrektywy w sprawie składowania odpadów wynika konieczność ograniczenia ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych do składowania: do dnia 16 lipca tego roku byliśmy zobowiązani ograniczyć do nie więcej niż 75% wagowo całkowitej masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, do dnia 16 lipca 2013 r. musi nastąpić ograniczenie do nie więcej niż 50% wagowo całkowitej masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, do dnia 16 lipca 2020 r. musi nastąpić ograniczenie do nie więcej niż 35% wagowo całkowitej masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji w stosunku do masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r.

Jednocześnie, nałożone na Polskę przepisami prawa Unii Europejskiej obowiązki osiągnięcia odpowiednich poziomów redukcji masy odpadów ulegających biodegradacji, powinny stymulować podejmowane przez gminy działania pozwalające na ograniczenie tych odpadów deponowanych na składowiskach odpadów.

Istnieją również zobowiązania związane z uzyskiwaniem poziomu zbierania, odzysku i recyklingu wynikające z innych dyrektyw. Natomiast w kwestii ewentualnych kar nakładanych za niewywiązanie się z nałożonych obowiązków należy zauważyć, że sankcje karne zostaną nałożone na Polskę, a nie bezpośrednio na gminy.

W przypadku niewykonania, nałożonych na państwo członkowskie obowiązków, Komisja Europejska może podjąć działania, w wyniku których mogą zostać nałożone sankcje za niewywiązanie się z zaleceń prawa Unii Europejskiej. W przypadku podjęcia takich działań przez Komisję Europejską Trybunał Sprawiedliwości będzie, po przedstawieniu propozycji przez Komisję Europejską, decydował o nałożeniu na kraj członkowski kar pieniężnych. Wysokość takiej kary zależy od kilku czynników, są to m.in.: ciężar naruszenia prawa, długość okresu naruszenia, konieczność zapewnienia skutku odstraszającego, by zapobiec kolejnym przypadkom naruszenia.

Jednak należy zauważyć, że takie kary są nakładane dopiero po przeprowadzeniu procesu wyjaśnienia występującej sytuacji i zbadaniu przez Komisję Europejską zaistniałych warunków, które spowodowały naruszenie prawa UE. W przypadku, gdy z prowadzonego postępowania wynika coroczna poprawa sytuacji – która może nawet nie prowadzi do uzyskania określonych poziomów w danym terminie, ale wykazuje ciągły postęp, wówczas Komisja Europejska może w ogóle nie skierować sprawy do Trybunału Sprawiedliwości.

- Czy zdążymy wybudować spalarnie odpadów? Ile ich powstanie i kiedy to nastąpi? Czy to prawda, że są w tym temacie opóźnienia, które stawiają pod znakiem zapytania szanse na wykonanie oczekiwań UE?

- Na Liście Projektów Indywidualnych POIiŚ jest umieszczonych 12 projektów związanych z budową instalacji do termicznego unieszkodliwiania odpadów komunalnych (w tym jeden projekt na liście rezerwowej). Całkowita kwota zarezerwowana na ww. projekty wynosi ok. 3,9 mld zł.

Z uwagi na złożoność tego typu projektów, długi czas realizacji oraz konieczność zakończenia i rozliczenia inwestycji do roku 2015, resort środowiska zdecydowało, że realną szansę na wykorzystanie zarezerwowanej alokacji będą miały projekty, które złożą wniosek o dofinansowanie najpóźniej do 30 czerwca 2010 r. Do końca dnia 30 czerwca wpłynęło 9 wniosków.

Z ubiegania się o środki unijne z POIiŚ zrezygnował Urząd Miasta Stołecznego Warszawy (projekt Rozwiązanie problemów gospodarki odpadami w Warszawie - etap I - Modernizacja i rozbudowa Zakładu Unieszkodliwiania Stałych Odpadów Komunalnych) oraz Zakład Utylizacyjny Sp. z o.o. w Gdańsku, beneficjent projektu System gospodarki odpadami dla Metropolii Trójmiejskiej, który skorzysta z dofinansowania w przyszłości.

Pozostali beneficjenci projektów podstawowych podtrzymali deklarację złożenia kompletnej dokumentacji aplikacyjnej do właściwej Instytucji Wdrażającej, która dokona oceny wniosku o dofinansowanie zgodnie z wyznaczonym terminem.

W przypadku, kiedy złożenie kompletnego wniosku o dofinansowanie do 30 czerwca nie było możliwe lub bądź złożony w terminie wniosek nie uzyska oceny pozytywnej na etapie oceny formalnej i merytorycznej I stopnia, istnieje możliwość ubiegania się o dofinansowanie przygotowania dokumentacji koniecznej do aplikowania w o środki w przyszłości.

W takim przypadku, resort środowiska zarekomenduje wnioskodawcy zmianę charakteru projektu oraz złożenie deklaracji określającej zakładany przez beneficjenta zakres dokumentacji koniecznej do aplikowania o dofinansowanie w przyszłości, zakładany koszt uzyskania ww. dokumentacji, harmonogram przygotowania projektu oraz opis zasadniczego projektu inwestycyjnego, którego budowa miałaby być dofinansowania w przyszłości.

- Jakie działania w dziedzinie gospodarki odpadami podejmuje Ministerstwo Środowiska w ostatnim czasie i jakie działania są jeszcze planowane?

- Oprócz wspomnianych przeze mnie wcześniej prac nad założeniami do projektu ustawy o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach zostały również przyjęte przez Radę Ministrów założenia do projektu ustawy o odpadach stanowiącej transpozycję dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady z 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów oraz uchylającej niektóre dyrektywy z 8 lipca tego roku.

Obecnie trwają prace Rządowego Centrum Legislacji, który na podstawie założeń przygotowuje projekt ustawy o odpadach. Projekt ustawy obejmuje ogólne zasady związane z uzyskiwaniem zezwoleń na prowadzenie działalności, kwestie związane z ewidencją odpadów i sprawozdawczością. W przepisach prawnych pojawią się również nowe rozwiązania związane m.in. z końcem fazy odpadów, czy produktami ubocznymi.

Ponadto toczą się również prace nad dwoma innymi aktami prawnymi rangi ustawowej związanymi z gospodarką odpadami poużytkowymi. Jeden z nich wprowadza zmiany w przepisach odnoszących się do opakowań oraz odpadów opakowaniowych, natomiast drugi odnosi się do przepisów dotyczących zagospodarowania pojazdów wycofanych z eksploatacji.

Zasadniczym celem opracowania projektu założeń do projektu ustawy o opakowaniach i odpadach opakowaniowych jest konieczność uszczelnienia systemu zagospodarowania odpadów opakowaniowych, czyli wyeliminowanie obserwowanych nieprawidłowości, takich jak wykonywanie tylko przez część zobowiązanych przedsiębiorców nałożonych na nich obowiązków związanych z wprowadzaniem przez nich na rynek produktów w opakowaniach, czy też fałszowanie dokumentacji potwierdzającej wykonanie odzysku i recyklingu.

Obecny system zagospodarowania tych odpadów jest nieskuteczny i nie gwarantuje faktycznego osiągnięcia wymaganych dyrektywą poziomów odzysku i recyklingu. Obecnie projekt założeń został przekazany pod obrady komitetu stałego Rady Ministrów.

Natomiast zagadnienia związane z zagospodarowaniem pojazdów wycofanych z eksploatacji zostaną przedstawione w projekcie ustawy o zmianie ustawy o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz niektórych innych ustaw. Projekt ustawy będzie obejmował przede wszystkim zagadnienia związane z uporządkowaniem systemu finansowania i organizowania zbierania i przetwarzania pojazdów wycofanych z eksploatacji. Planujemy, że ww. projekt zostanie w sierpniu wysłany do konsultacji społecznych.
×

DALSZA CZĘŚĆ ARTYKUŁU JEST DOSTĘPNA DLA SUBSKRYBENTÓW STREFY PREMIUM PORTALU WNP.PL

lub poznaj nasze plany abonamentowe i wybierz odpowiedni dla siebie. Nie masz konta? Kliknij i załóż konto!

Zamów newsletter z najciekawszymi i najlepszymi tekstami portalu

Podaj poprawny adres e-mail
W związku z bezpłatną subskrypcją zgadzam się na otrzymywanie na podany adres email informacji handlowych.
Informujemy, że dane przekazane w związku z zamówieniem newslettera będą przetwarzane zgodnie z Polityką Prywatności PTWP Online Sp. z o.o.

Usługa zostanie uruchomiania po kliknięciu w link aktywacyjny przesłany na podany adres email.

W każdej chwili możesz zrezygnować z otrzymywania newslettera i innych informacji.
Musisz zaznaczyć wymaganą zgodę

KOMENTARZE (0)

Do artykułu: Wiceminister środowiska Bernard Błaszczyk o gospodarce odpadami i możliwych unijnych karach

NEWSLETTER

Zamów newsletter z najciekawszymi i najlepszymi tekstami portalu.

Polityka prywatności portali Grupy PTWP

Logowanie

Dla subskrybentów naszych usług (Strefa Premium, newslettery) oraz uczestników konferencji ogranizowanych przez Grupę PTWP

Nie pamiętasz hasła?

Nie masz jeszcze konta? Kliknij i zarejestruj się teraz!